Học Một Ngôn Ngữ Rôman Hay Học Tất Cả?

27/08/2022

Tiếng Tây Ban Nha: về cơ bản đó là điểm chiết trung giữa tiếng Bồ Đào Nha và tiếng Ý, có đúng không nhỉ? Không hẳn là chính xác lắm. Nhưng có khá nhiều sự tréo ngoe khi nói đến các ngôn ngữ Romance. Hãy hỏi bất kỳ ai đã từng tuyệt vọng hỏi xung quanh về “café”, “café”, “café” hoặc “caffè” (tương ứng là tiếng Pháp, tiếng Tây Ban Nha, tiếng Bồ Đào Nha và tiếng Ý).

Learn One Romance Language, Learn Them All?

Vậy nó có phải là “năm cho giá một chiếc” không? Mỗi ngôn ngữ chính có rất nhiều lĩnh vực nghiên cứu riêng biệt. Tuy nhiên, bạn sẽ có được nhiều điều hơn là chỉ nắm được tiếng Tây Ban Nha cơ bản khi bắt đầu học Español. Bạn cũng có khả năng hiểu từng chút một của tiếng Ý, tiếng Pháp, tiếng Bồ Đào Nha và tiếng Rumani, cũng như một đường cong học tập cấp tốc cho bất cứ khi nào bạn quyết định học ngôn ngữ Romance thứ hai.

?Nguồn Gốc Thông Tục Của Ngôn Ngữ Romance

Tất cả các ngôn ngữ Romance đều bắt nguồn từ tiếng Latinh Vulgar, hoặc dạng thông tục của tiếng Latinh được sử dụng bởi các tầng lớp thấp hơn. Ngôn ngữ Latinh đã có thời kỳ hoàng kim của nó trong thời Đế chế La Mã, và từ đó, nó tách ra thành nhiều phương ngữ khác nhau. Sau sự sụp đổ của Đế chế vào khoảng năm 476 CN, những phương ngữ này sau đó bắt đầu mang hình dạng của các ngôn ngữ riêng biệt mà chúng ta biết ngày nay.

Các ngôn ngữ chính (quốc gia) bao gồm tiếng Pháp, tiếng Tây Ban Nha, tiếng Bồ Đào Nha, tiếng Ý và tiếng Romania. Nhưng các ngôn ngữ ở nhánh nhỏ như Catalan, Galician, Sardinia, Piedmontese và Neapolitan cũng phổ biến trong cộng đồng.

Để chắc chắn, các ngôn ngữ Romance không chỉ tách biệt, không bao giờ giao thiệp với nhau nữa. Chúng thực sự tiếp tục ảnh hưởng lẫn nhau và mượn ngôn ngữ của nhau. Ví dụ, khi tiếng Pháp là ngôn ngữ thống trị của văn hóa và ngoại giao trong thế kỷ 18 và 19, tiếng Bồ Đào Nha đã hấp thụ chữ “r” của ngôn ngữ Pháp, mặc dù trước đây nó được phát âm theo cách của tiếng Tây Ban Nha và tiếng Ý.

Tiếng Romania có lẽ là “khác biệt” nhất trong tất cả các ngôn ngữ của tiếng Romance. Điều này liên quan rất nhiều đến thực tế là các bộ tộc Slavic và Germanic đã tiếp quản lãnh thổ sau khi Đế chế La Mã sụp đổ, và ngôn ngữ này đã tiếp nhận một số khía cạnh của các nền văn hóa đó. Nó thậm chí còn được viết bằng chữ Cyrillic cho đến thế kỷ 19, nhưng nó đã được latinh hóa một lần nữa trong làn sóng chủ nghĩa dân tộc.

?Toán Học Về Tính Liên Kết Lẫn Nhau

Thật dễ dàng để nhận ra sự tương đồng giữa các ngôn ngữ Romance. Nhưng bạn có thể hiểu được bao nhiêu tiếng Tây Ban Nha nếu bạn nói tiếng Pháp, và tiếng Ý và tiếng Bồ Đào Nha gần nhau đến mức nào?

Trong một bài báo có tiêu đề “Về khả năng hiểu lẫn nhau của các ngôn ngữ Romance”, các nhà ngôn ngữ học Alina Maria Ciobanu và Liviu P. Dinu của Đại học Bucharest đã cố gắng đo lường mức độ hiểu rõ lẫn nhau (hoặc khả năng tổng thể để những người nói các ngôn ngữ khác nhau hiểu nhau) của ngôn ngữ Romance.

Để làm được điều này, họ đã xem xét từ nguyên, các từ ghép (hoặc các từ trong các ngôn ngữ khác nhau có chung tổ tiên), và khoảng cách chính thống (phép đo mức độ các từ tương tự hoặc khác nhau dựa trên chính tả, cách sử dụng và một loạt các yếu tố khác). Nhìn chung, họ kết luận rằng tiếng Romania là ngôn ngữ kém dễ hiểu nhất đối với những người nói các ngôn ngữ Romance khác, và tiếng Tây Ban Nha và tiếng Bồ Đào Nha có nhiều điểm tương đồng nhất, trong đó độ tương đồng giữa tiếng Tây Ban Nha và tiếng Ý cũng khá gần.

Ethnologue cũng có các hệ số tương tự về mặt từ vựng cho mỗi ngôn ngữ Romance hoặc tỷ lệ phần trăm có thể cho bạn biết mức độ tương tự của các ngôn ngữ. Ví dụ, tiếng Ý và tiếng Romania giống nhau 77 phần trăm, nhưng tiếng Ý và tiếng Pháp có 89 phần trăm ngôn ngữ chung.

Ngôn ngữ
thứ nhất Catalan French Italian Portuguese Romanian Spanish
so với

Catalan 1 – 0.87 0.85 0.73 0.85

French – 1 0.89 0.75 0.75 0.75

Italian 0.87 0.89 1 – 0.77 0.82

Portuguese 0.85 0.75 – 1 0.72 0.89

Romanian 0.73 0.75 0.77 0.72 1 0.71

Spanish 0.85 0.75 0.82 0.89 0.71 1

Dữ liệu từ Ethnologue; biểu đồ từ Wikipedia

?Nhưng mọi người nói gì?

Nhìn vào các con số là điều tốt, nhưng biết rằng mặc tiếng Tây Ban Nha và tiếng Catalan có độ giống nhau về mặt từ vựng là 85% nhưng sẽ không thật sự cho bạn cảm nhận tốt về cách bạn sắp xếp bài phát biểu ở Madrid với kiến thức sâu sắc về tiếng Catalan.

Dưới đây là một giai thoại nhiều hơn một chút từ những người dùng khác nhau trên Quora. Mặc dù mang tính chủ quan cao, nó vẫn mang lại cảm giác về cách người bản ngữ sử dụng các ngôn ngữ Romance khác nhau cảm nhận về những ngôn ngữ họ hàng khác của họ.

☀️Tiếng Tây Ban Nha

Ví dụ, một người bản xứ nói tiếng Tây Ban Nha nói rằng anh ta luôn cảm thấy dễ dàng nhất với tiếng Bồ Đào Nha của người Brazil.

Theo quan điểm của ông, những người nói tiếng Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha ở châu Âu có thể hiểu nhau khá rõ, miễn là họ nói chậm và rõ ràng với nhau. Và mặc dù nó có vẻ giống với tiếng Tây Ban Nha, nhưng người nói tiếng Ý phải nỗ lực hơn một chút để người nói tiếng Tây Ban Nha có thể hiểu được. Theo quan điểm của ông, một người nói tiếng Tây Ban Nha có thể chọn những từ kỳ lạ từ tiếng Romania và tiếng Pháp, nhưng không nhất thiết phải hoàn thành các câu.

☀️Người Bồ Đào Nha

Trong khi đó, một người nói tiếng Bồ Đào Nha bản xứ cho biết anh ta đã có một thời gian rất dễ dàng khi học tiếng Tây Ban Nha và nhìn chung anh ta có thể hiểu được tiếng Ý nói. Tuy nhiên, anh ấy không thấy tiếng Pháp là rất dễ hiểu, ngay cả khi anh ấy có thể hiểu được khoảng một phần ba số từ. Ngoài ra, những người bạn Ý của anh ấy dường như khó hiểu anh ấy hơn là ngược lại. Cuối cùng, anh ấy nói tiếng Romania khó đối với anh ấy như bất kỳ ngôn ngữ không phải là tiếng Romance nào.

☀️Người Ý

Theo quan điểm của người Ý, tiếng Catalan và tiếng Occitan là dễ hiểu nhất. Viết bằng tiếng Pháp có thể hiểu được một phần. Tiếng Tây Ban Nha và tiếng Bồ Đào Nha cũng dễ nắm bắt nhất khi được viết ra, mặc dù anh ấy cho rằng người nói tiếng Tây Ban Nha và tiếng Ý có thể trò chuyện cơ bản. Trong khi đó, “Tiếng Romania là một thế giới khác.”

☀️Người Rumani

Một phụ nữ Romania cho biết cô ấy có thời gian dễ dàng nắm bắt tiếng Ý nhất mặc dù rất ít tiếp xúc với ngôn ngữ này, và cô ấy thấy tiếng Tây Ban Nha rất dễ học. Cô cho rằng tiếng Bồ Đào Nha là khó nhất đối với một người Romania để học và hiểu.

☀️Người Pháp

Và cuối cùng, một người nói tiếng Pháp bản ngữ đã chỉ ra rằng một số từ được phát âm theo cùng một cách trong tiếng Bồ Đào Nha. Có thể đọc tiếng Catalan bằng văn bản mặc dù chưa bao giờ nghiên cứu về nó. Cuối cùng, tiếng Ý có thể hiểu được phần nào, mặc dù nó rất khác về mặt ngữ âm với tiếng Pháp.

________________________________

Xin chân thành cảm ơn tác giả vì những chia sẻ vô cùng bổ ích!

Theo: babbel
Người dịch: Phạm Thư Lê
Khi chia sẻ phải trích dẫn nguồn là “Người dịch: Phạm Thư Lê – Nguồn iVolunteer Vietnam”

Post Views: 693

Shortlink: https://ivolunteervietnam.com?p=97847

Trong quá trình tổng hợp và chia sẻ thông tin, các tình nguyện viên/ cộng tác viên/ thành viên rất khó tránh khỏi thiếu sót. Rất mong được độc giả cảm thông và góp ý tích cực để giúp iVolunteer Vietnam ngày một hoàn thiện & phát triển.